• 09.04.2024 18:27

31 MART 2024 TARİHİNDE YAPILAN MAHALLİ İDARELER SEÇİMİ SONRASINDA VAN İLİNDE MEYDANA GELEN HAK İHLALLERİNE İLİŞKİN GÖZLEM VE TESPİTLER

31 MART 2024 TARİHİNDE YAPILAN MAHALLİ İDARELER SEÇİMİ SONRASINDA VAN İLİNDE GERÇEKLEŞTİRİLEN PROTESTOLAR ESNASINDAKİ HAK İHLALLERİNE İLİŞKİN BASIN AÇIKLAMASI

31 Mart 2024 tarihinde yapılan Mahalli İdareler Seçimi sonucunca Van Büyükşehir Belediyesi ve 13 İlçe Belediyesinde kesin olmayan sonuçlara göre DEM Partinin adayları seçimi kazanmıştır. Van Büyükşehir Belediye Eş Başkanı olarak seçilen Abdullah ZEYDAN’ın daha önce yargılandığı ve memnu haklarının iadesine karar veren Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkemesi, seçime iki gün kala 29 Mart 2024 tarihinde kesinleşmiş memnu hakların iadesi kararının usuli kurallara aykırı olarak ortadan kaldırılmasına karar vermiş ve bu karara dayanılarak AKP adayı tarafından yapılan itirazlar sonucunda 2 Nisan 2024 tarihinde Van İl Seçim Kurulu, Van Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı Mazbatasının memnu haklarının iade edilme kararının kesinleşmediği ve seçilme yeterliliğinin kaybedildiği gerekçesi ile seçimde birinci olan DEM Partinin adayı Abdullah ZEYDAN yerine seçimde ikinci olan AKP adayı Abdulahat ARVAS’a verilmesi gerektiğine karar vermiştir. Bu kararın kamuoyuna yansıması sonrasında Van halkı iradesinin gasp edildiğini dile getirmek, demokratik tepkisini ortaya koymak ve bu kararı protesto etmek amacıyla başta DEM parti binasının bulunduğu sokak olmak üzere şehrin meydan, cadde ve sokaklarında çeşitli gösteri ve yürüyüşler düzenlemiştir.

Van halkının, hukuksuz kararı çeşitli yürüyüşler ve sivil itaatsizlik eylemleriyle protesto ederken kolluk kuvvetlerinin orantısız müdahalesine, işkence ve kötü muamelesine maruz bırakıldığı ve ilimizde birçok gözaltı yapıldığı ihbarları üzerine Van Barosu İnsan Hakları Merkezi, Özgürlük İçin Hukukçular Derneği ve İnsan Hakları Derneği tarafından sürecin izlenmesi amacıyla kriz masası oluşturulmuş ve kriz masasında çalışan gönüllü avukatlar tarafından sahada gözlem ve tespitler yapılmıştır. Ayrıntıları daha sonra yayınlanacak raporla açıklanmak üzere kamuoyunun bilgilendirilmesi maksadıyla bir kısım gözlem ve tespitler aşağıdaki gibidir;

• 2 Nisan 2024 tarihinde DEM Parti İl Binası ve çevresinde gözlem yapılmıştır. Dem Parti İl Binasına çıkan tüm sokakların TOMA, Zırhlı Araç ve Çevik Kuvvet Ekiplerince kapatıldığı; Parti binası ve bahçesinde bulunan yüzlerce kişinin bu alanlarda fiili olarak gözaltında tutulduğu kişilerin bireysel bir şekilde alandan ayrılmalarına dahi müsaade edilmediği, bina içerisine biber gazı, tazyikli su ve plastik mermi atıldığı, plastik mermi ve gaz kapsüllerinin isabet ettiği birçok vatandaşın yaralandığı ve ablukanın gün boyunca devam ettiği,

• Van Büyükşehir Belediye Eş Başkanı Abdullah ZEYDAN’ın, Dem Parti yöneticilerinin parti binasında kendilerine destek olmak amacıyla gelen vatandaşlarla beraber Cumhuriyet Caddesine doğru yürüyüşe başladıkları, yürüyüşe geçen gruba yönelik kolluk görevliileri tarafından herhangi bir ikaz yapılmadan çeşitli noktalarda biber gazı, tazyikli su ve plastik mermi ile müdahale edildiği, orantısız müdahaleler sonucunda birçok yurttaşın yaralandığı ve kullanılan gazın oldukça ağır olması nedeniyle grup içerisinde baygınlık geçiren kişilerin olduğu,

• 2 Nisan 2024 tarihinde Van halkının Van İl Seçim Kurulunun kararına karşı DEM Parti ve Abdullah ZEYDAN’ı desteklemek amacıyla, Cumhuriyet Caddesi, Kazım Karabekir Caddesi, İki Nisan Caddesi, Zübeyde Hanım Caddesi, Milli Egemenlik Caddesi, On Beş Temmuz Şehitleri Caddesi, Vali Sokak, Beşyol Meydanı ve bu mekanların çevresinde bulunan sokaklarda çeşitli gösteri ve yürüyüşler düzenlediği, bu sırada şehrin ana arterlerinin neredeyse tamamının TOMA, Zırhlı Araç ve Çevik Kuvvet Ekiplerince kapatıldığı, demokratik protesto ve gösteri hakkını kullanmak için alanda bulunan vatandaşlara kolluk kuvvetlerince orantısız bir şekilde müdahale edildiği, biber gazı ve tazyikli su kullanıldığı ve müdahaleler sonucunda 26 kişinin darp edilerek gözaltına alındığı, gözaltına alınanlar arasında 2 avukatın da olduğu,

• Gösteri ve protestoların devam ettiği sırada Van Valiliği tarafından 02/04/2024 tarih 23:45 saatinde 03/04/2024-17/04/2024 tarihleri arasında geçerli olmak üzere gösteri, toplantı ve yürüyüş yasağı kararı ile birlikte şehre giriş ve çıkış yasağı kararı verildiği,

• 3 Nisan 2024 tarihinde DEM Parti tarafından; DEM Parti Eş Genel Başkanları Tülay HATİMOĞULLARI ve Tuncer BAKIRHAN, TİP Genel Başkanı Erkan BAŞ, DEM Parti Milletvekilleri, CHP Milletvekilleri, TİP Milletvekilleri, Leyla ZANA ve Başak DEMİRTAŞ’ın da katıldığı basın açıklaması ve yürüyüş düzenlendiği, etkinliğin yapılacağı Cumhuriyet Caddesinin TOMA, Zırhlı Araç ve Çevik Kuvvet Ekiplerince kapatıldığı, Van Valiliğinin 02/04/2024 tarihli gösteri, toplantı ve yürüyüş yasağı kararı gerekçe gösterilerek destek eylemlerine müsaade edilmediği ve kitlelere dağılması için kolluk kuvvetlerince yine biber gazı ve tazyikli su ile müdahale edildiği, bu müdahaleler sırasında milletvekilleri, parti yöneticileri dahil birçok kişinin kötü muameleye maruz kaldığı ve 230 yurttaşın da darp edilerek gözaltına alındığı,

• 3 Nisan 2024 tarihinde Van Adliyesi önünde TBB Başkanı Erinç SAĞKAN, Bölge Baro Başkanları, İnsan Hakları Derneği Bölge Şube Başkanları, Özgürlük için Hukukçular Derneği Eş Başkanı ve Bölge Şube EşBaşkanları ve diğer Sivil Toplum Kuruluşları Bölge Temsilcilikleri Başkanlarının ve avukatların olduğu yoğun katılımlı bir basın açıklaması gerçekleştirildiği, sonrasında şehir merkezine doğru yürüyüşe geçen bir kısım avukatlara kolluk kuvvetlerince orantısız bir şekilde müdahale edildiği, bu müdahaleler sırasında 7’si avukat, biri gazeteci, biri de yoldan geçen bir yurttaş olmak üzere 9 kişinin darp edilerek ters kelepçe ile gözaltına alındığı,

• 3 Nisan 2024 tarihinde saat 18:30 sıralarında Yüksek Seçim Kurulunun, Van İl Seçim Kurulu kararını ortadan kaldırarak mazbatanın seçimde birinci olan DEM Parti adayı Abdullah ZEYDAN’a verilmesine karar verdiği, bu kararın akabinde şehirdeki protestoların durduğu, ancak kolluk kuvveti ablukasının devam ettiği, Van halkının bu kararı kutlamak için şehrin meydan cadde ve sokaklarına indiği, Ezberciler iş Merkezi civarında kutlamalar yapan halka hiçbir ikazda bulunulmadan biber gazı, tazyikli su ve plastik mermilerle müdahale edildiği, yürüyüşte bulunmayan yurttaşlara ilişkin hedef gözetmeksizin rastgele plastik mermi sıkıldığı, bir kısım müdahalelere ilişkin görüntülerin sosyal medyada paylaşıldığı,

• Elimizdeki verilere göre Van İl Seçim Kurulunun kararı ile Yüksek Seçim Kurulunun kararı arasında geçen sürede Van ilinde yaşanan olaylar ve müdahaleler sırasında toplam 264 kişinin darp edilerek gözaltına alındığı, Gözaltına alınanlar arasından adliyeye sevk edilen kişilerden 27’sinin tutuklanarak hapishaneye gönderildiği, tutuklama gerekçelerinin somut delile dayanmayan polisin göz takibi ve olay tutanağı gibi soyut ve keyfi gerekçelere dayandığı, 134 kişinin işkence ve kötü muameleye maruz bırakıldığı, kolluk kuvvetleri tarafından işlenen çeşitli suçlara ilişkin suç duyurularının kurumlarımız tarafından ihbar eden sıfatıyla yapıldığı,

GÖZLEM VE TESPİTLER IŞIĞINDA;

• Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 10. maddesi ifade özgürlüğünü şu şekilde düzenlemektedir: “Herkes ifade özgürlüğü hakkına sahiptir. Bu hak, kamu makamlarının müdahalesi olmaksızın ve ülke sınırları gözetilmeksizin, kanaat özgürlüğünü ve haber ve görüş alma ve de verme özgürlüğünü de kapsar. Anayasanın 26. maddesinin 1. fıkrasına göre “Herkes, düşünce ve kanaatlerini söz, yazı, resim veya başka yollarla tek başına veya toplu olarak açıklama ve yayma hakkına sahiptir. Bu hürriyet resmi makamların müdahalesi olmaksızın haber veya fikir almak ya da vermek serbestliğini de kapsar. 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu 3. maddesi “herkes önceden izin almaksızın, silahsız ve saldırısız olarak kanunların suç saymadığı belirli amaçlarla toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkına sahip olduğu” hükmünü içermektedir.

• Gösteri ve yürüyüşler, çoğu kez siyasi görüşlerin iletilmesi amacını taşıdığı gibi düşünce ve kanaatlerin açıklanması ve yayılması kapsamında ifade özgürlüğünün unsurlarını da barındırır. Dolayısıyla barışçıl bir gösteri sırasında yapılanlar veya gösteri sonrasında katılımcılara yönelik soruşturma ve cezalandırmalar da toplantı hakkının kullanılmasını sınırlayan davranışlar olarak kabul edilmektedir. Barışçıl amaçlarla bir araya gelmiş kalabalıkların toplanma hakkını kullanırken kamu düzeni açısından tehlike oluşturmayan ve şiddet içermeyen davranışlarına devletin sabır ve hoşgörü göstermesi çoğulcu demokrasinin gereğidir.

• Van Halkının %55 oy çokluğuyla seçtiği Van Büyükşehir Belediye Eşbaşkanı Abdullah Zeydan’a hukuka aykırı bir kararla mazbata verilmemesine karşı gösteri ve yürüyüş düzenleme hakkına sahip olduğunun kabulü ile ilimizde gerçekleşen protestolara kolluk güçleri tarafından yapılan orantısız müdahaleler ile işkence ve kötü muamele yasağı, ifade özgürlüğü, toplantı, gösteri ve yürüyüş hakkını ihlal eden ve bu fillere ilişkin sorumluluğu bulunan kamu görevlileri hakkında derhal ve gecikmeksizin etkili soruşturmalar yürütülmelidir. Aynı zamanda ifade özgürlüğü ve toplantı, gösteri ve yürüyüş hakkını kullandıkları için haklarında soyut gerekçelerle tutuklama kararı verilerek kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkı ihlal edilen tüm tutuklular derhal serbest bırakılmalıdır.

Yaptığımız tespitler ve taleplerimizi kamuoyunun bilgisine sunuyor, daha sonra yazılacak raporda tüm gözlemlerimizin yer alacağını ve hukuki süreçlerin takipçisi olduğumuzu bildiriyor, işkence ve kötü muameleye maruz bırakılan kişilerin başvurularını beklediğimizi, kolluk kuvvetlerinin işkence ve kötü muamele fiilerine ilişkin görüntü kayıtları bulunan yurttaşlardan kayıtları kurumlarımızla paylaşmaları çağrısında bulunuyoruz. 09/04/2024

VAN BAROSU

İNSAN HAKLARI DERNEĞİ VAN ŞUBESİ

ÖZGÜRLÜK İÇİN HUKUKÇULAR DERNEĞİ VAN ŞUBESİ