Soruşturma Evresinde Çocuklarla İlgili Dosyalara Atanan Avukatlar

CMK Hattı İletişim Numarası: 0532 346 46 67

Bilgilendirme Notu: Çocuk istismarı görevlendirmelerinde dosyanın çocuk hakları komisyonu tarafından takip edilebilmesi için yukarıda belirtilen irtibat numarası üzerinden bilgi verilmesi önemle rica olunur.

 

Soruşturma Evresinde Çocuklarla İlgili Dosyalara Atanan Avukatlar:

• Dosyayı incelemeli,
• Çocuğun gelişimine uygun şekilde hakları, süreç ve dosyayla ilgili çocuğa bilgi vermeli,
• Çocuğun adli süreçteki ihtiyaçlarını gözetmeli,
• İkincil mağduriyete neden olacak tutum ve davranışlardan kaçınmalı,
• Çocuğun korunma ihtiyacının veya şiddet tehlikesinin varlığı halinde ÇKK ve 6284 S. Kanun uyarınca gecikmeksizin gerekli tedbirleri talep etmeli,
• Sistemdeki diğer uzmanlar ile iş birliği içinde çalışmalı,
• Etkili hukuki yardımda bulunma yükümlülüğünü unutmamalıdır.

 

*Zorunlu müdafi ve vekilin görevi, soruşturma evresinde KYODK kesinleşmesi, yetkisizlik, görevsizlik veya iddianamenin kabulü kararına kadar devam eder. Kişinin kendine bir vekil ya da müdafi seçmesi halinde sona erer. CMK görevlendirmelerinin kapsamı, sadece ifade işlemine katılmakla sınırlı değildir.

 

Suça sürüklenen çocuklarla ilgili soruşturmalarda dikkat edilmesi gerekenler:

• Soruşturma işlemleri çocuk büroda görevli çocuk savcıları tarafından bizzat yapılmalıdır. Kolluk tarafından ifade alma vb. soruşturma işlemleri yapılamaz.
• Çocuğun ifadesinin alınması vb. işlemler müdafi eşliğinde yapılabilir.
• Görevli kolluk, çocuk şubelerdir.
• İfade ve diğer işlemler sırasında çocuğun yanında uzman bulundurulabilir. İfade işlemi için adli görüşme odaları kullanılabilir.
• Çocuklara kelepçe gibi aletler takılamaz.
• Özgürlüğünden yoksun bırakıcı tedbirler son çare olarak en kısa süreyle uygulanmalı, alternatif tedbirler tercih edilmeli, bu kararlarda yaş küçüklüğü dikkate alınmalı, ölçülülük ilkesi gözetilmeli, itirazlar sırasında çocuklara özgü hükümler vurgulanmalıdır.
• Özgürlüğünden alıkonulan çocuklar yetişkinlerden ayrı yerlerde tutulmalıdır. Çocukların yararına aykırı olmadığı takdirde kollukta geçen sürede yanlarında yakınlarından birinin devamlı olarak bulunmasına imkan sağlanmalıdır.
• Çocuklar için sosyal inceleme raporu talep edilmeli, bu raporların hukuka uygunluğu denetlenmelidir. Raporda yer alan tespitler, savunma ve taleplerde dikkate alınmalıdır.
• 12-15 yaş grubunda çocukların ceza sorumluluğunun değerlendirilmesi için sosyal inceleme raporu ve adli psikiyatrik rapor alınmalıdır.
• 12 yaş altı çocuklar kimlik tespitinden sonra serbest bırakılmalı ancak çocuğun ihtiyaç duyduğu tedbirler talep edilmelidir.
• Soruşturma aşamasında serbest bırakılan çocuklar, teslim edilebilecekleri kimseler bulunamaz ya da çocuğu suça azmettirdiklerinden veya istismar ettiklerinden şüphelenilirse bu kişilere teslim edilemez. Cumhuriyet savcısının talimatı ile kuruma yerleştirilir.
• Korunma ihtiyacı olan çocuklar hakkında ÇKK'de düzenlenen koruyucu ve destekleyici tedbirlerin uygulanması talep edilmelidir.

 

Mağdur çocuklarla ilgili soruşturmalarda dikkat edilmesi gerekenler:

 

• Cumhuriyet savcısı veya hakim tarafından ifade ve beyanının özel ortamda alınması gerektiği ya da şüpheli veya sanık ile yüz yüze gelmesinde sakınca bulunduğu değerlendirilen çocukların ifade ve beyanları, adli görüşme odasında uzmanlar aracılığıyla alınabilir.
• Çocukların kendilerini ifade etmesinin önünde engel olan durumlarda veya ihmal, istismar ve şiddet içeren suçlara ilişkin soruşturmalarda çocukların ifadelerinin adli görüşme odalarında alınması talep edilmelidir.

• Nitelikli cinsel istismar suçunda, çocukların ifadesi Cumhuriyet savcısının nezaretinde Çocuk İzlem Merkezinde uzmanlar aracılığıyla alınır.
• Çocukların maruz kaldığı cinsel suçların etkili bir şekilde soruşturulabilmesi ve çocukların kendilerini ifade etmelerinin önündeki engellerin kaldırılabilmesi için ifadelerinin öncelikle ÇİM'de kabul edilmemesi halinde AGO'da alınması talep edilmelidir.
• Çocuğun maruz kaldığı eyleme ilişkin delillerin toplanması için gecikmeksizin talepte bulunulmalıdır.
• Mağdur çocukların ifadeleri sırasında ses ve görüntü kaydı alınması zorunludur.
• Mağdur çocukların ifadeleri sırasında yanlarında uzman bulundurulması zorunludur.
• Suça maruz kalan çocuklarla ilgili işlemler kolluğun çocuk biriminde yapılır.
• Çocuk hakkında 6284 S. Kanundaki önleyici tedbirler gecikmesinde sakınca bulunan hallerde kolluk amiri tarafından alınabilir. Koruyucu ve önleyici tedbirler, Cumhuriyet savcısı tarafından Aile Mahkemesinden talep edilebilir. Tedbirlerle birlikte kimlik ve adres bilgilerinin resmi kayıtlarda gizli tutulması da talep edilebilir.
• Korunma ihtiyacı olan çocuklar hakkında ÇKK 'de düzenlenen koruyucu ve destekleyici tedbirlerin uygulanması talep edilmelidir.

 

Suça sürüklenen ve suça maruz kalan çocukların:

 

• Yüksek yararları esas alınmalı,
• Katılım hakları gözetilmeli,
• Mahremiyetlerine saygı gösterilmeli,
• Şiddetten korunarak güvenlikleri temin edilmeli,
• Kurum bakımı ve özgürlükten yoksun bırakıcı tüm tedbirler son çare olarak uygulanmalı, Ayrımcılıktan korunmaları sağlanmalıdır.

Bu liste CMK görevlendirilmelerinde meslektaşlarımıza çocuk yargılamaları için yol gösterici olması amacıyla çocuklara ilişkin mevzuat dikkate alınarak hazırlanmıştır. Görevlendirmeler sırasında dikkat edilecek hususlar bu liste ile sınırlı değildir!

 

1. SUÇA SÜRÜKLENEN ÇOCUK KONTROL LİSTESİ

 

1.         Yakalanan çocuğunun yaşı kontrol edildi mi ?

2.         12 yaş altı ise kimlik tespitinden sonra serbest bırakılmasının istenildi mi?

3.         Yakalama tutanağını kontrol edildi mi?

• Yakalama saati doğu yazılmış mı
• Yakalama  biçimi nedir
• Hakları anlatılmış mı
• Yakalama  ve nakil sırasında kelepçe takılmış mı / zor kullanılmış mı ?

5.         Hukuka aykırılıklar var ise  Sulh Ceza Hakimliğine itiraz edildi mi ?

6.         4 Telefon yapılmış mı ?

7.         Aile aranmadı ise neden?

8.         Çocuk serbest bırakılacak ise kime teslim edilecek ?

9.         Kanuni temsilci geldi mi ?

10.       Aileye ulaşılamamış ise ASPB temsilcine haber verildi mi ?

11.       Gözaltı kayıt defterine işlenmiş mi ?

12.       Defterdeki bilgi yakalama tutanağı ile uyumlu mu ?

13.       Gözaltı giriş raporu alınmış mı ?

14.       Çocuğun temel ihtiyaçları karşılanmış mı ?

15.       Çocuğun kötü muamele iddiası var mı ?

16.       Yetişkinlerden ayrı yerde mi tutuluyor ?

17.       İfade alma sırasında ailesinin yanında olmasını istiyor mu ?

18.       Teşhis usulüne uygun yapılmış mı ?

19.       Çocukla ifade öncesi ön görüşme yapıldı mı

20.       Soruşturma evrakı incelendi mi

21.       ÇKK 15/2 uyarınca SÇG bulundurulması gerekli ise Savcıdan talep edildi mi

22.       Talep kabul edildi ise uygun ortam ve süre uzman ve çocuğun görüşmesi sağlandı mı

23.       Çocuğun gereksinimi var ise İfadenin AGO’ da alınması talep edildi mi

24.       Tutuklama öncesi SİR düzenlenmiş mi?

25.       Sorgu öncesi çocukla tekrar görüştün mü ?

26.       Soruşturma evrakını inceledin mi ?

27.       Sorgu sırasında SÇG gerekli mi ?

28.       Gerekli ise SCH den talep edildi mi?

29.       Tutuklama yasağı var mı ?

30.       Kuvvetli suç şüphesi var mı ?

31.       Tutuklama nedeni var mı ?

32.       Çocuğun kişisel durumu adli kontrole uygun mu ?

33.       Tutuklamanın çocuk orantısız olduğunu gösterecek özel bir durumu var mı ?

34.       Duruşma kapalı yapıldı mı ?

35.       Yargılanan çocuk 18 yaşına gelince açık hale getirildi mi ?

36.       İşlemler sırasında çocuğun kimliği gizli tutuldu mu ?

37.       SİR değerlendirilerek eksikler var ise itirazlar edildi mi ?

38.       Kapalı duruşmanın içeriğine yönelik yayın yasağına uyuldu mu ?

39.       Birleştirme kararı çocuğun yararına mı ?

40.       Yararına uygun değilse ise AGO’ nun kullanımı talep edildi mi ?

41.       Duruşmada SÇG bulunması gerekli mi ?

42.       Gerekli ise talepte bulundun mu ?

43.       SÇG katılımına karar verildi ise SÇG ile görüştün mü ?

44.       Duruşma öncesi SÇG ile SSÇ nin görüşmesi sağlandı mı ?

45.       SSÇ nin sorgusunun AGO da yapılması gerekli mi ?

46.       Gerekli ise duruşma öncesi Mahkemeden talepte bulundu mu ?

47.       Sorgusu yapılan SSÇ nin sonraki duruşmalara katılımı gerekli mi ?

48.       Gerekli değilse vareste edilmesi talep edildi mi ?

 

 

2. MAĞDUR ÇOCUKLAR KONTROL LİSTESİ

 

1)         1 -4 telefon kuralı uygulanmış mı?

2)         Hakları anlatılmış mı?

3)         İfade öncesi çocukla  ön görüşme yapıldı mı?

4)         Deliller ve dosya incelendi mi?

5)         Yetişkinlerden ayrı  yerde tutulmuş mu?

6)         SÇG bulundurulmuş mu? ( CMK 52 ve 236 uygulanmalı)

7)         AGO varsa ifadenin AGO’da alınması için talepte bulunuldu mu ?

8)         Çocuk Şubeye yönlendirildi mi?

9)         SİR aldırılırdı mı?

10)       CMK 187 gereğince yargılamanın kapalı yapılması ihtiyacı varsa talep edildi mi?

11)       -CMK 200 gereğince sanığın dışarı çıkarılması ihtiyacı varsa talep edildi mi?

12)       Koruyucu ve Destekleyici Tedbir veya Acil Korunma Kararı ihtiyacı varsa ve henüz karar aldırılmamışsa başvuru yapıldı mı?

13)       Karar verilirse kararların icrası takip edildi mi?

 

 

3. CİNSEL SUÇ MAĞDURU ÇOCUKLAR KONTOL LİSTESİ

 

 

1)         (Varsa) ÇİM’e yönlendirilmiş mi? (Suçun temaslı veya temassız olmasına bakılmadan)

2)         4 telefon kuralı uygulanmış mı?

3)         Hakları anlatılmış mı?

4)         Çocuk İzlem Merkezi  yoksa AGO’da ifade alınması için talepte bulunuldu mu?

5)         ÇİM veya AGO yoksa Çocuk Şube Müdürlüğündeki ifade işleminde CMK 52 ve 236 maddeleri uygulandı mı?

6)         SÇG bulunduruldu mu?

7)         SİR aldırıldı mı?

8)         CMK 187 gereğince yargılamanın kapalı yapılması ihtiyacı varsa talep edildi mi?

9)         CMK 200 gereğince sanığın dışarı çıkarılması ihtiyacı varsa talep edildi mi?

10)       Savcılık aşamasında Koruyucu ve Destekleyici Tedbir veya Acil Korunma Kararı ihtiyacı varsa ve henüz karar aldırılmamışsa başvuru yapıldı mı?

11)       Karar verilirse kararların uygulanması takip edildi mi?

12)       Çocuk iç beden muayenesi gerekiyorsa, çocuğa anlatıldı mı ve aydınlatılmış onamı alındı mı?

13)       -İhtiyaç varsa Üniversite Çocuk Koruma Birimleri kullanıldı mı?

14)       -ÇİM’den CD ve ifade tutanakları alındı mı?

15)       -ÇKK dışında 6284 sayılı yasanın uygulanması ihtiyacı değerlendirildi mi?

16)       Duruşmaya hazırlık yapıldı mı, çocuk tekrar beyan için çağrılmışsa duruma göre itiraz edildi mi? İtiraz kabul edilmediyse, beyanın AGO alınması için talepte bulunuldu mu?

17)       AGO talebi kabul edildiyse, AGO’dan randevu alınması sağlandı mı?

18)       Mahkeme aşamasında Koruyucu ve Destekleyici Tedbir veya Acil Korunma Kararı ihtiyacı varsa ve henüz karar aldırılmamışsa başvuru yapıldı mı?

19)       Karar verilirse kararların uygulanması takip edildi mi?

 

Kısaltmalar

SİR: Sosyal İnceleme Raporu

ÇİM: Çocuk İzlem Merkezi 

AGO :Adli Görüşme Odası